Η Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα εκτός από το βαθιά συμβολικό και συναισθηματικό φορτίο της, μάς άφησε μια αρκετά πλούσια φρασεολογική κληρονομιά. Οι φράσεις που ακολουθούν έχουν βέβαια μια ιδιαιτερότητα: Στα χείλη του λαού παραλλάχθηκαν με το πέρασμα του χρόνου και έχασαν την εκκλησιαστική του σημασία. Τα παραδείγματα που ακολουθούν αντλούνται από το ιστολόγιο του Ν. Σαραντάκου.
Μνήσθητί μου, Κύριε: είναι φράση που απηύθυνε προς τον Ιησού ο ένας από τους δύο ληστές που σταυρώθηκαν μαζί του (Λουκ., 34.42). Τον παρακαλεί να τον θυμηθεί στην Αιώνια Βασιλεία του. Σήμερα η φράση έχει χαρακτήρα επιφώνησης και δηλώνει απορία και αγανάκτηση για κάτι απίστευτα εξωφρενικό. Π.χ.: μνήσθητί μου, Κύριε! τι θα ακούσουμε ακόμη!
Από τον Άννα στον Καϊάφα: από το Κατά Ιωάννην Ευγγέλιο (18.24) [Ἀπέστειλεν οὖν αὐτὸν ὁ Ἅννας, δεδεμένον πρὸς Καϊάφαν τὸν ἀρχιερέα] η συγκεκριμένη φράση. Αναφέρεται στην προσαγωγή του Ιησού στον αρχιερέα Άννα για να απολογηθεί για τη δράση του και την μεταφορά του στον άλλο αρχιερέα, τον Καϊάφα. Σήμερα η φράση δηλώνει τις δυσκολίες και τις χρονοβόρες γραφειοκρατικές διαδικασίες. Π.χ.: Για να βγάλω αυτή την άδεια τρέχω από τον Άννα στον Καϊάφα.
Άρον, άρον: η φράση ακούγεται την Μ. Πέμπτη (Ιωάν., 19.15) όταν το πλήθος των Ιουδαίων απευθύνεται στον Πόντιο Πιλάτο απαιτώντας να τον παραδώσει στους τιμωρούς του. Η απόδοση αυτής της προστακτική είναι περίπου «πάρτον, πάρτον» ενώ σήμερα η φράση έχει επιρρηματική χροιά και σημαίνει «γρήγορα/βιαστικά». Π.χ.: Φύγαμε άρον άρον ψες.
Ανάστα ο Κύριος: στην πρώτη Ανάσταση, το πρωί του Μ. Σαββάτου, ακούγεται η συγκεκριμένη φράση όταν ο ιερέας σκορπίζοντας δαφνόφυλλα αναγγέλλει το χαρμόσυνο γεγονός. Σήμερα η φράση δηλώνει ταραχή και σύγχυση ή μεγάλο κέφι σε γλέντι. Π.χ.: Πάλι μάλωναν στο διπλανό διαμέρισμα. Ανάστα ο Κύριος έγινε και σήμερα.
Επί ξύλου κρεμάμενος: η φράση προέρχεται από τον ύμνο της Μ. Πέμπτης, όταν η Παναγία βλέπει τον Εσταυρωμένο βασανισμένο και ημιθανή. Σήμερα η φράση δηλώνει τον φτωχό και αβοήθητο. Π.χ: Έμεινα επί ξύλου κρεμάμενος με τόσους λογαριασμούς που πλήρωσα.
Ζωή χαρισάμενη: από το δοξαστικό της Ανάστασης κάπως παραλλαγμένη η φράση αυτή καθώς εκεί ακούμε «ζωήν χαρισάμενος», δηλαδή ότι ο Χριστός χάρισε ζωή σε όσους είχαν πεθάνει. Σήμερα η «ζωή χαρισάμενη» δηλώνει εύκολη και ευχάριστη διαβίωση με αφθονία αγαθών και ανέσεις. Π.χ: Στις διακοπές περνάμε ζωή χαρισάμενη.
Η φρασεολογική κληρονομιά της Μ. Εβδομάδας είναι πολύ πλούσια. Εκφράσεις όπως «νίπτω τας χείρας μου», «μετά βαΐων και κλάδων», «τριάκοντα αργύρια» και πολλές ακόμη επιβιώνουν με την ευαγγελική τους σημασία, γι’ αυτό και δεν εμφανίστηκαν παραπάνω. Καλή Ανάσταση!
Φιλόλογος, ΜΑ στην διδασκαλία της γλώσσας