Όταν ο Ισαάκ Νεύτων έγραψε σε περγαμηνή τους διάσημους πλέον «Νόμους της Κίνησης» το 1687, θα μπορούσε να ελπίζει ότι θα τους συζητούσαμε τρεις αιώνες αργότερα.
Γράφοντας στα λατινικά, ο Νεύτωνας περιέγραψε τρεις παγκόσμιες αρχές που περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο διέπεται η κίνηση των αντικειμένων στο Σύμπαν μας, οι οποίες έχουν μεταφραστεί, μεταγραφεί, συζητηθεί και αμφισβητηθεί διεξοδικά.
Σύμφωνα όμως με έναν φιλόσοφο της γλώσσας και των μαθηματικών, ίσως ερμηνεύαμε εξ αρχής ελαφρώς λανθασμένα την ακριβή διατύπωση του Νεύτωνα για τον Πρώτο Νόμο της Κίνησης (Νόμος της Αδράνειας).
Ο φιλόσοφος του Virginia Tech, Daniel Hoek, θέλησε να «βάλει τα πράγματα στη θέση τους» αφού ανακάλυψε αυτό που περιγράφει ως «αδέξια λάθος μετάφραση» που έγινε στην πρωτότυπη αγγλική μετάφραση του 1729 των λατινικών «Principia» του Νεύτωνα.
Με βάση αυτή τη μετάφραση, αμέτρητοι ακαδημαϊκοί και καθηγητές έχουν έκτοτε ερμηνεύσει τον πρώτο νόμο του Νεύτωνα για την αδράνεια ως ότι ένα αντικείμενο θα συνεχίσει να κινείται σε μια ευθεία γραμμή ή θα παραμείνει ακίνητο, εκτός αν παρέμβει μια εξωτερική δύναμη.
Είναι μια περιγραφή που βγάζει νόημα μέχρι να ληφθεί υπόψιν ότι οι εξωτερικές δυνάμεις είναι συνεχώς «σε λειτουργία», κάτι που ο Νεύτωνας σίγουρα θα είχε λάβει υπόψη του στη διατύπωσή του.
Ποια είναι η σωστή μετάφραση
Επανεξετάζοντας τα αρχεία, ο Hoek συνειδητοποίησε ότι αυτή η συνήθης παράφραση περιείχε μια παρερμηνεία που πέρασε απαρατήρητη μέχρι το 1999, όταν δύο μελετητές εντόπισαν τη μετάφραση μιας λατινικής λέξης που ήταν «λάθος»:το quatenus, που σημαίνει «εφόσον», όχι «εκτός αν».
Για τον Hoek, αυτό αλλάζει τα δεδομένα. Αντί να περιγράφει πώς ένα αντικείμενο διατηρεί την κίνησή του αν δεν του ασκούνται δυνάμεις, ο Hoek λέει ότι η νέα αυτή μετάφραση δείχνει ότι ο Νεύτωνας εννοούσε ότι κάθε αλλαγή στην κίνηση ενός σώματος – κάθε τράνταγμα, βύθιση, παρέκκλιση και εκτόξευση – οφείλεται σε εξωτερικές δυνάμεις.
«Βάζοντας αυτή τη μία ξεχασμένη λέξη πίσω στη θέση της, οι εν λόγω μελετητές αποκατέστησαν μία από τις θεμελιώδεις αρχές της φυσικής στην αρχική της μεγαλοπρέπεια», εξήγησε ο Hoek σε μια ανάρτηση στο ιστολόγιο που περιγράφει τα ευρήματά του, τα οποία δημοσιεύτηκαν ακαδημαϊκά σε μια ερευνητική εργασία του 2022.
Ωστόσο, αυτή η τόσο σημαντική διόρθωση δεν έγινε ποτέ γνωστή. Ακόμα και τώρα μπορεί να δυσκολευτεί να γίνει μέρος της πραγματικότητας μας μετά από τόσα χρόνια λανθασμένη μετάφρασης.
«Κάποιοι βρίσκουν την μετάφρασή μου πολύ άγρια και αντισυμβατική για να την πάρουν στα σοβαρά», παρατηρεί ο Hoek. «Άλλοι πιστεύουν ότι είναι τόσο προφανώς σωστή που μόλις και μετά βίας αξίζει να επιχειρηματολογήσει κανείς υπέρ της».
Αλλάζει τη Φυσική;
Οι απλοί άνθρωποι μπορεί να συμφωνήσουν ότι ακούγεται «κάπως ασήμαντο». Και ο Hoek παραδέχεται ότι η επανερμηνεία δεν έχει αλλάξει και δεν πρόκειται να αλλάξει τη Φυσική. Αλλά η προσεκτική εξέταση των γραπτών του ίδιου του Νεύτωνα διευκρινίζει τι σκεφτόταν τότε ο πρωτοπόρος μαθηματικός.
«Έχει χυθεί πολύ μελάνι για το ερώτημα «Για ποιο λόγο ισχύει πραγματικά ο νόμος της αδράνειας»», εξηγεί ο Hoek, ο οποίος ως φοιτητής προβληματιζόταν για το τι εννοούσε ο Νεύτωνας.
Αν σκεφτούμε την μετάφραση που επικρατεί, ότι τα αντικείμενα ταξιδεύουν σε ευθείες γραμμές μέχρι μια δύναμη να τα αναγκάσει να κάνουν το αντίθετο, τότε τίθεται το ερώτημα: «Γιατί ο Νεύτωνας να γράψει έναν νόμο για σώματα απαλλαγμένα από εξωτερικές δυνάμεις, όταν δεν υπάρχει κάτι τέτοιο στο Σύμπαν μας- όταν η βαρύτητα και η τριβή είναι πάντα παρούσες;»
«Το όλο νόημα του πρώτου νόμου είναι να καταλήξουμε στην ύπαρξη της δύναμης», δήλωσε ο George Smith, φιλόσοφος στο Πανεπιστήμιο Tufts και ειδικός στα γραπτά του Νεύτωνα, στη δημοσιογράφο Stephanie Pappas για το Scientific American.
Με πληροφορίες από Science Alert