Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ. Τιμόθεος, την Κυριακή 2 Φεβρουαρίου 2025,
επί τη δεσποτικοθεομητορική εορτή της Υπαπαντής του Σωτήρος Χριστού, θα χοροστατήσει στην ακολουθία του Όρθρου και θα τελέσει τη Θεία Λειτουργία στον Ιερό Ναό Υπαπαντής του Σωτήρος Χριστού Τ.Κ. Θετιδίου Φαρσάλων.
Η ιστορία του ναού
Ο ναός, λιτός και απέριττος, οικοδομήθηκε με πέτρα και πηλό πριν από πολλούς αιώνες, στα 1100 μ.Χ.,1 σε μια δασώδη, ερημική και απρόσιτη για την εποχή εκείνη περιοχή, σε μέρος δηλαδή όπου ήταν αδύνατο να τον εντοπίσει ανθρώπινο μάτι, γιατί τον περιτριγύριζαν πυκνά και πανύψηλα δέντρα, κυρίως βελανιδιές, αλλά και γιατί, όπως προαναφέρθηκε, ήταν κτισμένος μέσα στη γη.
Η παρουσία ενός κελλιού μαρτυρεί ότι ο ναός αποτελούσε το βασικό κτίσμα μοναστηριού, στο οποίο ησύχαζαν ασκητές και μοναχοί, μέχρι το 1720. Τότε κατέφθασαν και εγκαταστάθηκαν νέοι κάτοικοι2, που ίδρυσαν το χωριό Αλχανί3 (τουρκική ονομασία), το σημερινό Θετίδιο4. Οι Αλχανιώτες ασχολήθηκαν σχεδόν αποκλειστικά με τη γεωργία5 και την κτηνοτροφία. Εξαιρετικά χρήσιμα ήταν τότε τα επαγγέλματα του χαλκιά (σιδηρουργού), του πεταλωτή, του βαρελά, της μοδίστρας και του καφετζή – μπακάλη.
Έτσι οι μοναχοί αναχώρησαν σε άλλη, προφανώς ερημική, περιοχή. Έκτοτε ο βυζαντινός ναός αποτέλεσε την εκκλησία του νεοϊδρυθέντος οικισμού (1720). Όλες οι χριστιανικές τελετές πραγματοποιούνταν εκεί, επί 244 ολόκληρα χρόνια6, μέχρι το 1964, οπότε ανηγέρθη η καινούργια εκκλησία του χωριού σε απόσταση 400 μέτρων περίπου από την παλιά.
Η αγιογράφηση του ναού
Ενώ ο ναός κτίστηκε στα 1100 μ.Χ., η αγιογράφησή του καθυστέρησε κατά 338 έτη. Από μιαν επιγραφή, η οποία δεν φαίνεται σήμερα λόγω διάβρωσης, αλλά που υπέπεσε στην αντίληψη προγενεστέρων, τεκμαίρεται ότι οι τοίχοι του ναού αγιογραφήθηκαν το έτος 1438, δεκαπέντε (15) χρόνια πριν από την άλωση της Κωνσταντινούπολης, από άγνωστους αγιογράφους, πιθανότατα, όμως, από τους εκεί μονάζοντες.
Επεμβάσεις στο ναό
Η πρώτη επέμβαση στο ναό έγινε από τους Αλχανιώτες λίγα χρόνια μετά την εγκατάστασή τους στην περιοχή. Προστέθηκε δηλαδή κτίσμα στη δυτική πλευρά του ναού, το οποίο αποτέλεσε τον γυναικωνίτη της εκκλησίας, ακριβώς στη θέση, όπου προηγουμένως υπήρχε το κοιμητήριο των μοναχών. Εσχάτως, πριν από κάμποσα χρόνια, αφαιρέθηκε η στέγη, λόγω προχωρημένης διάβρωσης, και προστέθηκε καινούργια. (Είναι πολύ πιθανό ο υπεραιωνόβιος ναός να έχει αλλάξει κι άλλες φορές τη στέγη του, γιατί τα ξύλα με το πέρασμα του χρόνου σαπίζουν και υποχωρούν.) Επίσης, σοβατίστηκε εξωτερικά όλο το κτίσμα για να προστατευτούν οι εσωτερικές αγιογραφίες από την διαπερνώσα υγρασία.
Ο άγνωστος θησαυρός
Στο εσωτερικό υπάρχουν τοιχογραφίες, οι οποίες εικονίζουν κυρίως μορφές από την Καινή και την Παλαιά Διαθήκη. Σαράντα τέσσερις (44) εικόνες αγίων μορφών κοσμούσαν το επάνω μέρος του ιερού τέμπλου του ναού. Σήμερα στο ίδιο σημείο βρίσκονται 44 κενά πλαίσια. Δύο φορές αρχαιοκάπηλοι έκλεψαν τις εικόνες αυτές, που αποτελούν κειμήλια αρχαιολογικής, ιστορικής και συναισθηματικής αξίας, αλλά οι αστυνομικές αρχές, και τις δυο φορές, ανακάλυψαν τα ίχνη τους και οι εικόνες φυλάσσονται σήμερα σε ασφαλές μέρος, σε ιδιαίτερο κτίσμα.
Οι παλαιότεροι έκαναν λόγο για την ύπαρξη χειρογράφου7 Ευαγγελίου, που, όπως έλεγαν χαρακτηριστικά, αδυνατούσαν να το αναγνώσουν λόγω της βυζαντινής γραφής, το οποίο, όμως, δεν ανευρίσκεται σήμερα και θεωρείται πιθανή η κλοπή του, λόγω της αρχαιολογικής αξίας του. Διασώθηκαν, ωστόσο, αρκετά λειτουργικά βιβλία με έντονα σημάδια διάβρωσης, λόγω της παλαιότητάς τους. Αξίζει να καταγράψει κανείς εκείνα τουλάχιστον, στα οποία η χρονολογία έκδοσης είναι ευδιάκριτη:
Η χρονολόγηση του ναού
Ο ναός, όπως προελέχθη, θεμελιώθηκε στα 1100 μ.Χ. Το γεγονός αυτό τίθεται υπό αμφισβήτηση από κάποιους που υποστηρίζουν ότι τον ναό έκτισαν οι Αλχανιώτες λίγο μετά την εγκατάστασή τους στην περιοχή (1720) και μάλιστα μέσα στη γη, γιατί οι Τούρκοι απαγόρευαν να κτίζονται χριστιανικές εκκλησίες σε εμφανή σημεία. Ο ισχυρισμός όμως αυτός εύκολα καταρρίπτεται, γιατί η παρουσία του κελλιού κοντά στο ναό μαρτυρεί ότι επρόκειτο για μοναστήρι κι όχι για εκκλησία των κατοίκων του οικισμού.
Μία άλλη άποψη δέχεται ως αληθινή την παραδεδομένη πληροφορία, ότι στο απρόσιτο και δυσδιάκριτο τότε μοναστήρι μετέφεραν και έκρυψαν οι εικονολάτρες μεγάλο αριθμό εικόνων, που κινδύνευαν να καταστραφούν από το μένος των εικονομάχων. Σύμφωνα με την άποψη αυτή ο ναός υπήρχε ήδη, όταν ξέσπασε η ταραχή της εικονομαχίας (726 – 842).
Ιστορικό από protostypos.gr