Ένα εντυπωσιακά καλό μυθιστόρημα, το οποίο μπορεί να φαίνεται εκ πρώτης όψεως ιστορικό όμως είναι κυρίως ψυχογραφικό, είχαμε τη μεγάλη χαρά να παρουσιάσουμε μαζί με τον ψυχοθεραπευτή Γιώργο Γιαννούση και τη φιλόλογο Αγάθη Βαρμάζη.
Με εκπληκτική αφήγηση από την οποία δεν μπορείς να πάρεις τα μάτια σου, περιγράφει τη ζωή δύο ελλήνων προσφύγων, οι οποίοι στο τέλος έγιναν ζευγάρι στη Μέση Ανατολή, επέστρεψαν μετά από πολλές δεκαετίες στην πατρίδα. Τι είναι όμως πατρίδα είναι ένας γάμος στον οποίο μπορεί να ριζώσει κανείς ή τα χώματα και οι άνθρωποι με τους οποίους γεννήθηκε και μεγάλωσε; Ο Παναγιώτης Φράγκος περιγράφει τρεις πολέμους, εκ των οποίων ένας εμφύλιος, δύο πολύπλευρες προσφυγιές δύο ανθρώπων, ενός από τη Μικρά Ασία και μιας από την Ικαρία, που παντρεύτηκαν στο Ισραήλ και μετακόμισαν στη Βηρυτό πριν επιστρέψουν τρεις και πλέον δεκαετίες ύστερα στην Ελλάδα. Η υπόθεση εκτυλίσσεται από τη Μικρασιατική Καταστροφή, τον μεγάλο ξεριζωμό, τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον εμφύλιο των Ελλήνων, τον εμφύλιο τριών φίλων Αράβων, αλλά και τον πόλεμο του Ισραήλ, που σε εμάς είναι λίγο-πολύ άγνωστος. Οι πόλεμοι και ο ρόλος των κρατών και των θρησκειών σ’ αυτόν.Κάνει όμως εναργή περιγραφή του εσωτερικού εμφυλίου του πρόσφυγα μεταξύ της ανάγκης της επιβίωσης και της ανάγκης του ανήκειν.
Ο δρόμος Πέραμος-Κωνσταντινούπολη-Καβάλα-Χάιφα-Ιερουσαλήμ-Βηρυτός-Αθήνα συνάντησε τον άλλο δρόμο Ικαρία – Μικρά Ασία – Χάιφα – Ιερουσαλήμ – Βηρυτός – Αθήνα – Ικαρία.
Η προσφυγιά και η μετανάστευση έχουν κοινά στοιχεία και ποια; Ο αγώνας της επιβίωσης και ο φόβος της απόλυτης πείνας είναι κοινή αφετηρία; Η σύγχρονη μετανάστευση των παιδιών τους για καλύτερες δουλειές είναι προσφυγιά;
Τέτοια και πολλά άλλα ερωτήματα απαντάει ο Παναγιώτης Φράγκος στο εξαιρετικό βιβλίο του. Του οποίου ο πρόλογος κλείνει με τα λόγια μιας προσφυγοπούλας, πολύ μπροστά από την εποχή της και τον τρόπο με τον οποίο μεγάλωσε, προς τον μέλλοντα σύζυγό της εν έτει 1947: “Σε ακολουθώ όπου θαρρείς. Μια νέα ζωή, πάρε τα χαλινάρια, μα μη με ζέψεις”.
