Με μόλις 6% του πόσιμου νερού στη Γη, η Κίνα πρέπει να ξεδιψάσει το 20% των ανθρώπων του κόσμου, ενώ η άνιση κατανομή του νερού της ασιατικής χώρας επιτείνει την πρόκληση. Οι Κινέζοι ηγέτες στο παρελθόν και στο παρόν έχουν βασιστεί σε μεγάλα έργα υποδομής για να το μεταφέρουν από πιο υγρά σε πιο ξηρά μέρη, αλλά τώρα η κλιματική αλλαγή δοκιμάζει ολόκληρη τη χώρα, όπως επισημαίνει σε εκτενές ρεπορτάζ του ο Economist.
Μόλις τον περασμένο μήνα η Κίνα υπέφερε από την ξηρασία στον Βορρά και τις πλημμύρες στον Νότο, που σκότωσαν δεκάδες ανθρώπους. Η απόδοση οποιουδήποτε από αυτά τα γεγονότα στην κλιματική αλλαγή είναι περίπλοκη, αλλά οι επιστήμονες αναμένουν ότι η Κίνα θα βιώνει όλο και περισσότερο περιόδους ισχυρότερων βροχοπτώσεων, καθώς και μεγαλύτερες περιόδους ξηρασίας.
Εκτός από τις πλημμύρες, η νότια Κίνα έχει πληγεί και από ξηρασίες τα τελευταία τρία χρόνια. Σε όλη τη χώρα, οι καύσωνες έχουν γίνει 50 φορές πιο πιθανοί ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα με το World Weather Attribution, ένα δίκτυο πολιτικού σχεδιασμού για το κλίμα.
Ξηρασία και λιώσιμο πάγων
Η βόρεια Κίνα έχει από καιρό ξεραθεί. Οι περισσότερες από τις επαρχίες της περιοχής, όπου ζει το 40% του πληθυσμού, βρίσκονται κάτω από το όριο της «λειψυδρίας» που έχει ορίσει ο ΟΗΕ.
Εν τω μεταξύ, μια άλλη τάση που προκύπτει από την κλιματική αλλαγή πλήττει τη δυτική Κίνα. Οι παγετώνες ψηλά στα Ιμαλάια, που τροφοδοτούν τους μεγάλους ποταμούς της χώρας (καθώς και εκείνους στη Νοτιοανατολική και Νότια Ασία), υποχωρούν. Το ένα πέμπτο του πάγου τους έχει λιώσει από τη δεκαετία του 1950. Προς το παρόν, αυτό κάνει μέρη της Κίνας πιο υγρά. Οι οάσεις στις δυτικές ερήμους ανθίζουν. Αλλά γύρω στα μέσα του αιώνα, η απορροή των υδάτων τήξης αναμένεται να αρχίσει να μειώνεται. Μια περιοχή που θα επηρεαστεί θα είναι η λεκάνη Ταρίμ, όπου ζουν 12 εκατ. άνθρωποι οι οποίοι παίρνουν περίπου το 40% του νερού τους από τους παγετώνες.
Οι διαταραχές που προκαλούνται μόνο από την ξηρασία κόστισαν στην κινεζική οικονομία 7 δισ. δολάρια ετησίως μεταξύ 1984 και 2015, σύμφωνα με εκτίμηση ερευνητών της Κινεζικής Ακαδημίας Επιστημών. Εκτιμούν ότι ο αριθμός αυτός θα μπορούσε να αυξηθεί στα 47 δισ. δολάρια ετησίως εάν η παγκόσμια θερμοκρασία αυξηθεί κατά 1,5°C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα – ένα όριο που μπορεί να ξεπεραστεί μέχρι τη δεκαετία του 2030, εάν οι εκπομπές αερίων συνεχίσουν να αυξάνονται με τον τρέχοντα ρυθμό.
Φωτ.: Reuters
Ο αγροτικός τομέας, ο οποίος χρησιμοποιεί περισσότερο από το ήμισυ του νερού της Κίνας, έχει πληγεί περισσότερο, ενώ και άλλοι τομείς της οικονομίας δεν θωρακίζονται. Το 2022 η νοτιοδυτική επαρχία Σιτσουάν είχε μήνες με λίγες βροχές. Η ροή των ποταμών μειώθηκε, προκαλώντας μείωση της παραγωγής υδροηλεκτρικής ενέργειας κατά το ήμισυ. Αυτό οδήγησε σε διακοπές ρεύματος, με χιλιάδες εργοστάσια να αναγκάζονται να περιορίσουν την παραγωγή τους.
Πολιτική σημασία
Το Πεκίνο ανησυχεί πρωτίστως για την κοινωνική σταθερότητα. Από την εποχή της αυτοκρατορίας, οι ηγεμόνες της Κίνας προσπάθησαν να δαμάσουν τα μεγάλα ποτάμια της χώρας, βλέποντας τη νομιμότητά τους να συνδέεται με αυτές τις προσπάθειες.
Ενας πρώην πρωθυπουργός, ο Γουέν Τζιαμπάο, είπε κάποτε ότι η έλλειψη νερού απειλεί «την ίδια την επιβίωση του κινεζικού έθνους» (με το οποίο πιθανώς εννοούσε την επιβίωση του Κομμουνιστικού Κόμματος). Ο πρόεδρος της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, μιλά συχνά για τους υδάτινους πόρους της χώρας και την ανάγκη προστασίας τους.
Οι αξιωματούχοι τείνουν να επικεντρώνονται στο ζήτημα της παροχής νερού. Πέρυσι η Κίνα επένδυσε πάνω από 1 τρισ. γιουάν (137 δισ. δολάρια) σε υδάτινες υποδομές. Πολλά από αυτά πήγαν στην κατασκευή ενός πυκνότερου δικτύου σωληνώσεων και δεξαμενών αποθήκευσης για τη μείωση των αποβλήτων από διαρροές.
Πολλές παράκτιες πόλεις κατασκευάζουν μονάδες αφαλάτωσης ως διασφάλιση κατά της λειψυδρίας, λέει στον Economist ο Σκοτ Μουρ, στέλεχος του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια στις ΗΠΑ. Οι εγκαταστάσεις αυτές μπορούν να αφαιρέσουν το αλάτι από το θαλασσινό νερό για να το κάνουν πόσιμο (αν και με μεγάλο κόστος από άποψη ενέργειας). Μέχρι το επόμενο έτος η Κίνα σχεδιάζει να είναι σε θέση να αφαλατώνει περίπου 3 εκατ. κυβικά μέτρα νερού την ημέρα, ενώ καταναλώνει περίπου 1,7 δισ. κυβικά ημερησίως.
Βομβαρδίζοντας τα σύννεφα
Η κινεζική κυβέρνηση καταβάλλει επίσης πιο… τυχοδιωκτικές προσπάθειες, κατά τον Economist. Οι αξιωματούχοι είναι πρόθυμοι χρήστες της τεχνολογίας σποράς σύννεφων, κατά τη οποία οι χημικές ουσίες εκτοξεύονται στα σύννεφα για να προσπαθήσουν να ενθαρρύνουν τους υδρατμούς να συμπυκνωθούν και να πέφτουν ως βροχή (υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία ότι αυτές οι προσπάθειες κάνουν διαφορά). Κινέζοι επιστήμονες κάλυψαν εν μέρει έναν παγετώνα στο οροπέδιο του Θιβέτ με μια κουβέρτα ανακλαστικού υλικού σε μια προσπάθεια να επιβραδύνουν την τήξη του.
Η Κίνα κάνει λίγα, ωστόσο, για να μειώσει τη ζήτηση για νερό, κάτι που οι περισσότεροι αναλυτές λένε ότι είναι απαραίτητο. Στην πράξη, μια τέτοια προσέγγιση θα συνεπαγόταν αύξηση της τιμής του νερού, ώστε να αντικατοπτρίζει καλύτερα την έλλειψη προσφοράς και να παρέχει κίνητρα για μικρότερη κατανάλωση. Αντίθετα, η κυβέρνηση κρατά τις τιμές τεχνητά χαμηλές. Οι άνθρωποι που ζουν στη βόρεια Κίνα συνήθως πληρώνουν πολύ λιγότερα για νερό από εκείνους που ζουν στην Αμερική, όπου είναι πιο άφθονο. Οι Κινέζοι αγρότες μερικές φορές δεν πληρώνουν απολύτως τίποτα.
Αυτό οδήγησε σε παράλογα αποτελέσματα. Μια έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο από την China Water Risk, μια μη κερδοσκοπική εταιρεία διαπίστωσε ότι το 41% των κέντρων δεδομένων της Κίνας, που χρησιμοποιούν πολύ νερό για ψύξη, βρίσκονται σε περιοχές επιρρεπείς στην ξηρασία. Το ίδιο συμβαίνει και με πολλούς από τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής της Κίνας με καύση άνθρακα. Στην άνυδρη βόρεια επαρχία Χεμπέι, την οποία κάποτε διέσχιζαν καραβάνια με καμήλες, βρίσκει κανείς πλέον πίστες σκι καλυμμένες με τεχνητό χιόνι.
Χρηματιστήριο νερού
Από το 2014 πολλές επαρχίες έχουν εμπλακεί σε μια προσπάθεια δημιουργίας αγορών για την εμπορία δικαιωμάτων νερού, παρόμοιες με αυτές για τις εκπομπές άνθρακα. Αλλά οι αγορές παραμένουν ένα συνονθύλευμα, χωρίς συντονισμό, και η ασθενής επιβολή των Αρχών εμποδίζει την αποτελεσματικότητά τους. Είναι δύσκολο να παρακολουθήσει κανείς τη χρήση νερού μιας εταιρείας, ιδιαίτερα εάν αντλεί νερό από το έδαφος.
Φωτ.: Reuters
Ακόμα κι αν οι αγορές λειτουργούσαν σωστά, η κυβέρνηση είναι απίθανο να αφήσει την τιμή του νερού να αυξηθεί πολύ, λέει ο Τσαρλς Πάρτον από το Συμβούλιο Γεωστρατηγικής, μια δεξαμενή σκέψης στο Λονδίνο. Το κόμμα ανησυχεί για τον πληθωρισμό, ενθυμούμενο ότι οι υψηλές τιμές συνέβαλαν στις εκτεταμένες αναταραχές το 1989, αν και αυτή τη στιγμή η Κίνα φλερτάρει με τον αποπληθωρισμό.
Το ακριβότερο νερό θα καθιστούσε επίσης ασύμφορη τη γεωργία σε μεγάλο μέρος της χώρας. Αντ’ αυτού, η Κίνα θα μπορούσε να εισάγει περισσότερα τρόφιμα, αναθέτοντας τη ζήτηση νερού σε πιο υγρές χώρες. Αυτό όμως είναι απίθανο, δεδομένης της εμμονής του κόμματος με την επισιτιστική ασφάλεια.
Προς το παρόν, η κινεζική κυβέρνηση φαίνεται να ενδιαφέρεται πολύ περισσότερο για την κατασκευή καναλιών και τη διόρθωση σωλήνων παρά για την αύξηση της τιμής του νερού. Καθώς το κλίμα θερμαίνεται, αυτό μπορεί να φαίνεται κοντόφθαλμο.
Ο κ. Πάρτον πιστεύει ότι μια κρίση νερού, η οποία θα μπορούσε να περιλαμβάνει εκτεταμένες ελλείψεις ενέργειας και εκτίναξη των τιμών των τροφίμων, είναι αναπόφευκτη. Εάν η κυβέρνηση καθυστερήσει να λάβει μέτρα για τη μείωση της ζήτησης, λέει, «απλώς θα είναι μεγαλύτερη».
Πηγή: The Economist