Ο ΠΧΣ είναι μία δομή στο κέντρο του γόνατος που αποτελείται από πυκνό συνδετικό ιστό (κυρίως κολλαγόνο τύπου Ι) και ενώνει το μηρό με την κνήμη. Έχει μήκος περίπου 32-38 χιλιοστά και πάχος 7-12 χιλιοστά. Ο ΠΧΣ αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς συνδέσμους για την σταθερότητα του γόνατος. Συγκεκριμένα, εμποδίζει την πρόσθια ολίσθηση και στροφή της κνήμης σε σχέση με τον μηρό.
Ανατομικά στον ΠΧΣ διακρίνουμε δύο δεσμίδες (Εικόνα 2). Την πρόσθια έσω δεσμίδα (ΑΜ bundle) και την οπίσθια έξω δεσμίδα (PL bundle) που παίρνουν το όνομά τους σύμφωνα με την περιοχή κατάφυσής τους στο κνημιαίο πλατό. Η πρώτη δεσμίδα (ΑΜ) τεντώνει (είναι σε τάση) όταν το γόνατο έρχεται σε κάμψη ενώ η άλλη δεσμίδα (PL) χαλαρώνει. Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει κατά την έκταση του γόνατος όπου η PL δεσμίδα τεντώνει ενώ η AM δεσμίδα χαλαρώνει. Έτσι λοιπόν όταν το γόνατο είναι σε κάμψη στην πρόσθια ολίσθηση της κνήμης σε σχέση με το μηρό αντιστέκεται η ΑΜ δεσμίδα ενώ όταν το γόνατο είναι σε έκταση την αντίσταση αυτή την παρέχει η PL δεσμίδα. Ιστολογικά περιγράφεται και τρίτη δεσμίδα του ΠΧΣ, η ενδιάμεση δεσμίδα (IM bundle) η οποία είναι πολύ λεπτή και βρίσκεται ανάμεσα στη δύο προηγούμενες, όμως δεν είναι διακριτή υπό άμεση όραση με το αρθροσκόπιο (Εικόνα 3). Λόγω του ότι προσομοιάζει κυρίως με την ΑΜ δεσμίδα τόσο από ανατομικής όσο και από βιομηχανικής πλευράς θεωρείται τμήμα της ΑΜ δεσμίδας.
Συχνότητα:
Στις γυναικες εμφανόζεται πιο συχνα από τους άντρες. Εχουν πιο αδύναμους χιαστούς συνδέσμους και μικρότερη μυική μάζα. Πιο συχνά εμφανίζεται σε αθλητές που ασχολούνται με σπορ με συνεχή σωματική επαφή (π.χ. ποδόσφαιρο, ράγκμπυ, μπάσκετ).
Μηχανισμοί κακωσης:
Η ρήξη του ΠΧΣ συμβαίνει όταν μια κάκωση στο γόνατο τείνει να παρεκτοπίσει την κνήμη με δύναμη μεγαλύτερη από αυτή που μπορεί να απορροφήσει ο ΠΧΣ. O συνήθης μηχανισμός ρήξης του ΠΧΣ είναι η στροφική κάκωση του γόνατος, δηλαδή η απότομη, βίαιη στροφή του μηρού επάνω στην κνήμη με την ποδοκνημική κολλημένη στο έδαφος (Εικόνες 4,5,6). Τα δύο δε αυτά οστά, ο μηρός και η κνήμη στρέφονται με αντίθετη φορά μεταξύ τους. Δραστηριότητες όπως η απότομη αλλαγή κατεύθυνσης, η απότομη επιβράδυνση και η προσγείωση από άλμα αυξάνουν τον κίνδυνο στροφικής κάκωσης του γόνατος. Για το λόγο αυτό ρήξη του ΠΧΣ συμβαίνει πολύ συχνά σε αθλήματα υψηλών απαιτήσεων όπως το ποδόσφαιρο, η καλαθοσφαίριση, το βόλεϊ, το τένις , το σκι, που περιλαμβάνουν τέτοιου είδους δραστηριότητες. Βέβαια ρήξη ΠΧΣ μπορεί να συμβεί και με απευθείας πλήξη του γόνατος κάνοντας τα αθλήματα επαφής ακόμα πιο επικύνδυνα. Η ρήξη του ΠΧΣ μπορεί να συνοδεύεται και από άλλες βλάβες όπως ρήξη μηνίσκου, οστεοχόνδρινη βλάβη, ρήξη ΟΧΣ και ρήξη πλάγιων συνδέσμων.
Επίσης το ότι η ρήξη ΠΧΣ είναι πιο συχνή σε αθλητικές δραστηριότητες δεν σημαίνει ότι αφορά μόνο τους επαγγελματίες αθλητές ή τους αθλούμενους. Ο καθένας μπορεί να υποστεί στροφική κάκωση του γόνατος με διάφορους μηχανισμούς (πχ. παραπατώντας ή πέφτοντας από κλίμακα) η οποία να οδηγήσει σε ρήξη του ΠΧΣ, αν και οι περιπτώσεις αυτές είναι πιο σπάνιες.
Η διάγνωση της ρήξης του ΠΧΣ βασίζεται στο μηχανισμό της κάκωσης, στη λεπτομερή κλινική εξέταση και τον απεικονιστικό έλεγχο. Ο ορθοπαιδικός χειρουργός θα εξετάσει τον ασθενή και θα πραγματοποιήσει δοκιμασίες αστάθειας του γόνατος (δοκιμασία πρόσθιας συρταριού, δοκιμασία Lachman, δοκιμασία Pivot shift) (Εικόνες 7,8,) για να ελέγξει την ακεραιότητα του ΠΧΣ ενώ ταυτόχρονα θα πραγματοποιήσει και άλλες δοκιμασίες για έλεγχο της ακεραιότητας και των υπολοίπων δομών του γόνατος (οπίσθιο χιαστό σύνδεσμο, πλάγιους συνδέσμους, μηνίσκους).
Τέλος η διενέργεια μαγνητικής τομογραφίας του γόνατος είναι απαραίτητη και χρησιμεύει για να επιβεβαιώσει τη διάγνωση αλλά και να αναδείξει τις συνοδές βλάβες του γόνατος με στόχο τον καλύτερο σχεδιασμό της θεραπείας.
ΝΑΙ Ή ΟΧΙ ΕΠΕΜΒΑΣΗ;;;;;
Την απάντηση σε αυτό θα μπορέσει να σας την δώσει μόνο ο εαυτός σας, με την βοήθεια του γιατρού σας και του φυσικοθεραπευτή σας.
ΌΜΩΣ τα παρακάτω ερωτήματα θα σας βοηθήσουν για να αποφασίσετε.
- Έχετε πλήρη ρήξη χιαστού;
- Τι δείχνει η μαγνητική;
- Πόσο σταθερό είναι το γόνατο στα τέστ (κλινική εικόνα);
- Σε τι ηλικία είστε;
- Είστε επαγγελματίας αθλητής;
- Αν όχι τι εργασία κάνετε (χειρονακτική, καθιστική);
- Έχετε πόνο;
- Έχετε την αίσθηση να σας βγαίνει και σε απλές κινήσης (υπερεξάρθρημα);
- Έχετε έντονα χόμπυ (ορειβασία, ποδηλασία, body building);
- Έχετε ζημιά στον χόνδρο;
Όλα αυτά τα ερωτήματα θα σας δώσουν την απάντηση που ψάχνεται.
