Τα τελευταία 3-4 χρόνια στην Θεσσαλία , και όχι μόνο, παρατηρείται ανησυχητική προσβολή των σιτηρών από μύκητες με αποτέλεσμα η οικονομική ζημία των παραγωγών να είναι μεγάλη. Σε πολλές περιπτώσεις οι ζημιές ήταν τόσο μεγάλες που οι παραγωγοί δεν μπόρεσαν καν να αλωνίσουν .
Ας πάμε να αναλύσουμε μερικές από τις πιο σημαντικές ασθένειες που πλήττουν τα σιτηρά μας τα τελευταία χρόνια.
ΣΚΩΡΙΑΣΕΙΣ
Μαύρη σκωρίαση φυτού
Κίτρινη σκωρίαση φυτού
Το σιτάρι προσβάλλεται από τις εξής σκωριάσεις:
- Μαύρη Σκωρίαση (ή σκωρίαση στελεχών). Δημιουργεί κοκκινωπές φλύκταινες κυρίως στα στελέχη αλλά και σε όλα τα άλλα όργανα, που μεταχρωματίζονται σε μαύρες όσο πλησιάζει η ωρίμανση. Ευνοείται από υγρό και θερμό καιρό (20-30oC). Σε ευνοϊκές συνθήκες καταστρέφεται το 85-90% της παραγωγής.
- Καστανή Σκωρίαση (σκωρίαση φύλλων). Προσβάλλει κυρίως φύλλα και κολεούς όπου σχηματίζει κυκλικές φλύκταινες, μικρότερες της μαύρης, με πορτοκαλί αρχικό χρώμα που στη συνέχεια μετατρέπεται σε μαύρο. Ευνοείται από υγρό περιβάλλον και θερμοκρασίες λίγο χαμηλότερες από εκείνες της μαύρης σκωρίασης, γι’ αυτό και οι προσβολές της προηγούνται συνήθως της μαύρης. Οι απώλειες της παραγωγής μπορεί να φτάσουν το 70% όταν η προσβολή γίνει στο καλάμωμα, αλλά είναι σημαντικά χαμηλότερες (20-25%) όταν η προσβολή γίνει κατά το γέμισμα των καρπών.
- Κίτρινη Σκωρίαση (γραμμική σκωρίαση). Προσβάλλει όλα σχεδόν τα φυτικά όργανα όπου αρχικά σχηματίζει κίτρινους ουρεδοσωρούς. Αργότερα οι φλύκταινες διατάσσονται παράλληλα προς τα νεύρα και σχηματίζουν κίτρινες γραμμές. Ευνοείται από υγρό περιβάλλον και θερμοκρασίες χαμηλότερες των άλλων δύο σκωριάσεων (άριστη 16-20oC) ενώ δεν αντέχει σε θερμοκρασίες ίσες ή υψηλότερες των 24oC για μακρά διαστήματα. Οι απώλειες της παραγωγής κυμαίνονται μεταξύ 20-75%, αλλά μπορούν να φτάσουν και το 80%. Έχει πολλές φυσιολογικές φυλές.
ΣΕΠΤOΡΙΑ
Έχουμε 2 είδη σεπτοριάσεων. Η σεπτόρια που προκαλείται από τον μύκητα Stagonospora nodorum ( septoria nodorum) και η σεπτόρια που προκαλείται από τον μύκητα Mycosphaerella graminicola (septoria tritici)
septoria nodorum
Στην πρώτη περίπτωση 2-3 εβδομάδες μετά την έναρξη σχηματισμού του στάχυος εμφανίζονται καστανές κηλίδες που περιβάλλονται από κίτρινο μεταχρωματισμό. Αργότερα οι κηλίδες μεγαλώνουν , ενώνονται μεταξύ τους με αποτέλεσμα τα φύλλα στην αρχή να καφετιάζουν και μετά να ξεραίνονται.
Τα στίγματα αυτά είναι οι καρποφορίες του μύκητα ( πικνίδια). Ανάλογα στίγματα παρατηρούνται και στα στάχυα των σιτηρών. Σε πολύ έντονες προσβολές ο μύκητας μπορεί να προσβάλλει και το ανώτερο φύλλο της καλλιέργειας το λεγόμενο φύλλο «σημαία». Σε αυτή την περίπτωση η οικονομική ζημιά είναι πολύ μεγάλη. Να σημειώσουμε ότι ο συγκεκριμένος μύκητας ευδοκιμεί σε θερμοκρασίες 20 -27 οC .
Στην δεύτερη περίπτωση η εκδήλωση της ασθένειας εμφανίζεται στα κατώτερα φύλλα και πρωιμότερα από την εμφάνιση της septoria nodorum. Ειδικότερα εμφανίζονται ακανόνιστες χλωρωτικές κηλίδες οι οποίες επεκτείνονται στην επιφάνεια των φύλλων. Πιο χαρακτηριστική είναι η ορατή εμφάνιση μικρών, πολλών και μαύρων στιγμάτων στην επιφάνεια του φύλλου .
septoria tritici
ΕΛΜΙΝΘΟΣΠΟΡΙΑΣΗ
Παθογόνο: Pyrenophora tritici-repentis
Τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται στα φύλλα, ως ελλειπτικές-φακοειδείς κηλίδες, με χρώμα καστανό, που περιβάλλονται από κίτρινη ζώνη. Εφόσον ο καιρός εξακολουθεί να είναι υγρός, στο κέντρο της κηλίδας εμφανίζεται ένα σκούρο στίγμα . Οι κηλίδες αυτές συνενούμενες, εξελίσσονται σε νεκρώσεις του ελάσματος. Οι καρποφορίες που σχηματίζονται στις κηλίδες, καθ’ όλη την βλαστική περίοδο είναι κονιδιοφόροι που παράγουν πολυκύτταρα σπόρια. Τα κονίδια αποσπώμενα και παρασυρόμενα από τον αέρα και τις σταγόνες της βροχής δημιουργούν νέες μολύνσεις σε άλλα φύλλα. Όταν ο καιρός είναι υγρός στην αρχή της Άνοιξης, είναι δυνατόν να εκδηλωθεί σοβαρή επιδημία της ασθένειας.
Σαφώς και οι ασθένειες των σιτηρών είναι πολλές περισσότερες αλλά αναφέραμε τις πιο σημαντικές για την περιοχή της Θεσσαλίας και αυτές που μας ταλαιπωρούν περισσότερο κάθε χρόνο.
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Για την καλύτερη αντιμετώπιση προτείνεται προς τους παραγωγούς να καταστρέφουν τα υπολείμματα της προηγούμενης καλλιέργειας( εφόσον ήταν σιτηρά), να χρησιμοποιούν πιστοποιημένο σπόρο για την σπορά της καλλιέργειας και να ψεκάζουν εγκαίρως τις καλλιέργειές τους με εγκεκριμένα μυκητοκτόνα. Έχει παρατηρηθεί ότι οι προληπτικοί ψεκασμοί έχουν καλύτερα αποτελέσματα.
Ενδεικτικά παραθέτουμε παρακάτω δύο φωτογραφίες από το ίδιο χωράφι.
Στην πρώτη φωτογραφία το σιτάρι είναι αψέκαστο και στην δεύτερη φωτογραφία είναι ψεκασμένο.
ΑΨΕΚΑΣΤΟ
ΨΕΚΑΣΜΕΝΟ
